Ο 4ος τόμος των «Τετραδίων» περιέχει τα αυθεντικά κείμενα του ημερολογίου που κρατούσε ένας μορφωμένος νέος Έλληνας, ο Ιωάννης Τσάρας, από τη Στυλίδα της Χαλκίδας, γαμπρός Πραβινής κόρης. Ο Ιωάννης Τσάρας συνελήφθη απροσδόκητα στο Πράβι αναιτίως από τους Βούλγαρους και υπoχρεώθηκε, μαζί με άλλους 70.000 νέους Έλληνες της Ανατολικής Μακεδονίας, σε βαρύτατη 12ωρη καθημερινή καταναγκαστική εργασία σε δημόσια έργα του βουλγαρικού κράτους, με ελάχιστη τροφή και συνθήκες που παραπέμπουν σε προσχεδιασμένη εξόντωση, καθώς από τους 70.000 νέους Έλληνες άνδρες κατάφεραν να διασωθούν και να επιστρέψουν μόλις 20.000. Οι υπόλοιποι, πλέον των πενήντα χιλιάδων νέων ανδρών, ο ανθός της Ανατολικής Μακεδονίας, πέθαναν κάτω από τραγικές συνθήκες, συνεπεία της καθημερινής εξοντωτικής εργασίας, της ανεπαρκέστατης διατροφής (συνθήκες λιμοκτονίας), των καθημερινών ξυλοδαρμών και κάθε είδους κακοποιήσεων. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Ιωάννης Τσάρας, το «ντουρντουβάκι», έγραφε κάθε μέρα, κρυφά, τα γεγονότα στο ημερολόγιό του. Επέζησε, διέσωσε το ημερολόγιο, και ο ήδη υπερήλικας υιός του μας εμπιστεύτηκε το κειμήλιο του πατέρα του, ως πολύτιμη ιστορική μαρτυρία προς δημοσίευση. Πιστή φωτοτυπία ολόκληρου του χειρογράφου ημερολογίου περιελήφθη, μαζί με το αποδελτιωμένο κείμενο, στην παρούσα έκδοση.